مهارت های پایه ای بسکتبال

مهمترین مهارت های موجود دربسکتبال به ترتیب عبارتند از :

1- تعادل یا توازن بدن (Body Balance)

2- شیوه نگهداری توپ

3- پاس دادن و دریافت پاس (Receiving and Passing)

4- دریبل (Dribbling)

5- شوت (Shooting)

6- چرخش (Pivot)

7- توپ گیری از روی سبد یاریباند (Rebounding)

8- فریب دادن و کار پا (Faking and Foot work)

9- تغییرمسیر و سرعت (Change of direction, Change of pace)

10- سد کردن (Screening)

تعادل یا توازن بدن

چگونگی قرار گرفتن یا استقرار فرد در زمین بسکتبال ، تعادل یا توازن بدن نامیده می شود. یک بازیکن باید بگونه ای وضعیت تعادل خود را حفظ کند که در شرایط گوناگون ، آمادگی اجرای مهارتهای مختلف را داشته باشد. تعادل یا توازن بدن در حین انجام مهارتهای مختلف بسکتبال مانند دریبل ، شوت ، پاس ، تغییر مسیر و ... از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. برای نیل به توازن یا تعادل مناسب ، لازم است که قسمتهای مختلف بدن در وضعیت و حالت خاصی قرار گیرند. شایان ذکر است که در حالات مختلف بازی ، چه در زمانیکه بازیکن ثابت است و چه در زمانیکه بازیکن متحرک است ، باید تعادل و توازن برقرار باشد. نکات زیر برای رسیدن به تعادل با توازن حائز اهمیت است :

وضعیت سر : سر باید در منطقه میانی بدن به صورت مستقیم و در راستای بین دو پا قرار گیرد.

وضعیت دستها :

در حالت عادی دستها باید بالاتر از کمر باشند. در زمان مقابله با مهاجم ، دستی که با پای جلو موافق است بالا و دست دیگر پایین قرار می گیرد.

وضعیت انگشتان :

بدون صرف انرژی ویژه ، انگشتان به حالت نیمه باز و در شرایط راحت قرار می گیرند.

وضعیت پاها :

پاها باید در حدود عرض شانه یا کمی بیشتر باز باشند و وزن بدن روی هر دو پا تقسیم شود. در شرایط حمله یا دفاع ، یکی از پاها جلو و دیگری عقب قرار می گیرد.

وضعیت کمر :

حالت کمر و پشت باید تا حد ممکن صاف باشد و زانوها کمی خم شوند و باسن به زمین نزدیکتر شود.

شیوه نگهداری توپ

برای نگهداشتن توپ بین دو دست ، بهتر است که بند اول انگشت انگشتری ، در دو طرف توپ واقع شود و سایر انگشتان در حالت نیمه باز در اطراف توپ قرار گیرند ، بطوریکه امتداد جهت دو شست زاویه 90 درجه بسازد. توپ هنگامیکه نزدیک حریف قرار داریم ، نزدیک بدن و در بالای کمر نگاه داشته شود تا از آن محافظت بیشتری بعمل آید. توپ نباید با فشار کنترل شود ، بلکه باید برای حفظ توپ ، شرایط متعادلی بوجود آورد. توپ بهتر است که با انگشتها کنترل شود و کمتر با کف دست در تماس باشد. از این رو همواره پرتاب توپ با مچ دست و انگشتان مورد تاکید است. انگشتان باید در حالت راحت باشند و زیاد به هم نچسبند. صورت و چانه بمنظور افزایش وسعت میدان دید ، بالا نگه داشته می شوند.

پاس دادن و دریافت پاس

یکی از مهمترین مهارتها در بسکتبال پاس دادن و دریافت کردن پاس می باشد. بطوریکه حتی شوت کردن امروزه یک نوع پاس محسوب می شود. بنابراین افرادی که در پاس دادن صحیح موفق باشند ، در سایر زمینه ها نیز از موفقیت برخوردار خواهند بود.

پاس باید همراه با سرعت باشد و بوسیله انگشتان و مچ دستها صورت گیرد و با چرخش بیش از اندازه همراه نباشد تا دریافت و کنترل آن آسانتر باشد. بدیهی است که ارائه یک بازی خوب و زیبا در بسکتبال ، مستلزم تسلط بر مجموعه مهارتهای اساسی است. بنابراین بازیکنان و مربیان کوشش می نمایند که مهارتهای اساسی را بخوبی فرا گرفته ، به تدریج بر آنها مسلط شوند.

پاس به صورتهای مختلف انجام می شود :

1-پاس سینه ای مستقیم دو دست :

رایج ترین پاس در بسکتبال ، پاس سینه ای دو دستی است. برای انجام این عمل ، ابتدا باید توپ را با شیوه صحیح همانگونه که قبلا گفته شد نگه داشت. انگشتها نسبتا باز و در دو طرف توپ قرار می گیرند و آرنجها نزدیک بدن واقع می شوند و انگشت های شست پشت توپ کمی متمایل به بالا قرار می گیرند. بدن تا حدودی بطرف جلو متمایل می شود. دستها باید بعد از رها شدن توپ کاملا کشیده باشند. انگشتهای شست تقریبا در جهت زمین و انگشتان سبابه بطرف جلو قرار می گیرند. بطوریکه آخرین انگشتی که از توپ جدا می شود ، همان انگشت سبابه دو دست است. برای تمرکز قدرت و پرتاب بهتر ، یکی از دو پا به آرامی جلوتر از پای دیگر قرار می گیرد.

2-پاس زمینی با دو دست :

در مواقعی که می خواهیم احتمال از دست رفتن توپ کاهش یابد ، از پاس زمینی استفاده می کنیم. شرایط این نوع پاس ، تقریبا مشابه پاس قبلی است. با این تفاوت که حرکت توپ و دست در جهت زمین است و توپ در نقطه ای که از پرتاب کننده حدود دو سوم مسافت بین مبدا و مقصد پاس فاصله دارد ، به زمین اصابت کرده ، در منطقه ای بین زانو و کمر به دریافت کننده می رسد. این پاس در مواقعی که مدافعین بلندقد با دستهای خود مانع پاس سینه ای دو دست می شوند ، بکارمی رود.

3-پاس بیسبالی :

این پاس مشابه پاس یکدستی مستقیم یا زمینی است و در مواقع ضدحمله یا زمانیکه لازم است توپ مسافت های طولانی را طی نماید بکار می رود. در آغاز زاویه بین ساعد و بازو در حدود 90 درجه خواهد بود و دستی که موافق با جهت بدن است توپ را پرتاب می نماید و توپ تا انتها با هر دو دست حمل و کنترل می شود. زمانیکه دست پرتاب کننده از بالای شانه بطرف جلو می آید و آرنج باز می شود ، توپ رها می گردد و دست دیگر به منزله دست راهنما عمل می کند. در این پاس یک پا جلو و یک پا عقب تر قرار دارد. در این پاس ، باید از قوس دادن به مسیر توپ خودداری کرد.

4-پاس دست به دست :

در پاس دست به دست ، توپ نباید هیچ گونه چرخشی داشته باشد و در ارتفاعی هم سطح کمر به دریافت کننده برسد. توپ نباید بطرف دریافت کننده پرتاب شود و یا به پای وی بخورد. پاس دهنده باید توپ را به سرعت دست به دست کند و در دست گیرنده بگذارد. پاس دهنده باید توپ را در دستان پاس گیرنده قرار دهد ، نه اینکه پاس گیرنده خود اقدام به گرفتن نماید.

5-پاس دو دست از بالای سر :

این پاس نیز شبیه پاس مستقیم دو دستی است. با این تفاوت که در این حالت دستها کاملا کشیده و مستقیم در بالای سر قرار می گیرند. سپس دستها کمی عقب می روند و در برگشت بطرف جلو ، توپ رها می شود. بازیکنان بلندقد ، در زمان برگشتهای سریع توپ ، این پاس را بکار می برند. برای اجرای پاس ، باید دستها را مستقیما بالا برد ، درحالیکه انگشتها در قسمت عقب توپ و شست ها در عقب بطرف یکدیگر هستند و آرنج ها مختصری خمیده اند. در این حالت توپ با یک حرکت ناگهانی در مچ و انگشتان ، بسمت دریافت کننده پرتاب می شود.

6-پاس یک دستی مستقیم یا زمینی :

این پاس دقیقا مشابه پاسهای سینه ای یا پاس زمینی است. با این تفاوت که توپ با یک دست پاس داده می شود. به این ترتیب ، برد توپ بیشتر می شود و می توان از آن برای فواصل دورتر استفاده کرد.

7-پاس هوک :

این پاس هنگامی بکار می رود که می خواهیم شوت هوک را انجام دهیم یا توپ را به یاری که موقعیت خوبی در زیر سبد دارد برسانیم. در این حالت بهتر است دست مخالف دست پرتاب کننده در سمت دیگر بدن بصورت افقی قرار گیرد. این کار از دسترسی مدافعین حریف به توپ جلوگیری می کند ، همچنین تعادل و توازن بدن را حفظ می کند. شکل صفحه بعد قسمت ابتدایی پاس هوک را نمایش می دهد و در ضمن وضعیت دست و توپ و بدن را هنگام اجرای این پاس نشان می دهد.

نکاتی که در پاس دادن باید به آنها توجه داشته باشید :

1)    آسان پاس دهید. لازم نیست پاس حتما منجر به گل بشود.

2)    به بازیکن بدون دفاع پاس دهید.

3)    از فریب های پاس برای باز کردن خطوط پاس استفاده کنید.

4)    در موقع ضدحمله ، از پاس هوایی بجای پاس زمینی استفاده کنید.

5)    از دریبل برای بوجود آوردن زوایای بهتر پاس استفاده کنید.

6)    سانترها را با یک پاس زمینی تغذیه کنید.

7)    در موقع پاس بطرف مدافع گام بردارید.

8)    بازیکنان پست را از پایین خط پرتاب آزاد کنید.

9)    پاس را تا آخر دنبال کنید. اجازه ندهید توپ در هوا بلاتکلیف باشد.

10)پاس را با دو دست پرتاب کنید. پاسهای با یک دست را به سختی می توان اصلاح کرد و غالبا به حریف واگذار می شوند.

11)پاس را به دور از مدافع پرتاب کنید.

12)برای دیدن تمامی زمین به سبد نگاه کنید.

13)پاس را بطرف صدا پرتاب نکنید.

14)برای پاس دادن به هوا نپرید.

15)به بازیکن درگیر پاس ندهید.

16)از نیمه زمین پاس ندهید.

17)به هنگام ضدحمله بیش از حد پاس ندهید.

18)به بازیکنی که در شرف گرفتاری است پاس ندهید.

19)بهترین محل دریافت توپ برای پاسهای هوایی ، حدود سینه و در پاسهای زمینی بین سینه و شکم است. باید توجه داشت که پاسها دور از دسترس مدافعین به فرد موردنظر برسند. مثلا می توانید با حرکت های سر و شانه ، حریف را گمراه نمایید. در پاس دادن هرگز تردید نداشته باشید. در عین اینکه باید سریع و بدون تردید عمل کنیم ، باید از پاسهای بیهوده و بیجا نیز بپرهیزیم.

هنگام دریافت پاس نیز باید بدن پاس گیرنده کاملا آماده باشد. پاس گیرنده باید با برداشتن یک گام بطرف توپ ، راه دسترسی مدافع به توپ را سد نماید. دستهای پاس گیرنده با انگشتانی به حالت نیمه خمیده به استقبال توپ می روند و بهتر است برای افزایش دید ، سر بالا قرار گیرد. پس از دریافت توپ ، آن را بوسیله بازوها و بدن نگهداری می کنیم و در همین حال می کوشیم تعادل و توازن بدن را حفظ کنیم.

تاریخچه بسکتبال

ورزش بسکتبال در سال 1981 میلادی توسط آموزگاری به نام دکتر جمیزناسمیت ابداع و در استادیوم اسپرینگ فیلد ماساچوست به نمایش در آمد. در آن زمان به جای حلقه های گل از سبدهای مخصوص که به شکل زنبیل بودند استفاده می شد که توپ پس از گل شدن در درون آنها قرار می گرفت که پس از هر بار گل شدن توپ را به وسیله نردبان از درون سبد بیرون می آوردند و به وسیله بین طرفین در جریان بازی قرار می دادند.

هدف اصلی از ابداع چنین ورزشی ایجاد فعالیت در محیط سر بسته ای در فصل زمستان بود تا ورزشکاران بتوانند در این فصل نیز فعالیت داشته و با ورزش فرم بدنی و وضعیت جسمانی خود را در حد مطلوب حفظ نمایند. به همین جهت تعداد بازیکنان نامحدود بود و هر دفعه می توانستند از هر تعداد دلخواه برای بازی استفاده نمایند که کم کم قوانینی برای انجام بازی و سایر قسمت ها وضع نمودند به طوری که تعداد بازیکنان هر طرف 9 نفر تعیین گردید وسپس به 7 نفر تقلیل یافت و بالاخره این تعداد به 5 نفر تثبیت یافته است.

هر بازیکن میتوانست در موقع وقوع خط به جای کلیه بازیکنان تیم خود پرتاب آزاد را انجام دهد. هر تیم می توانست از شروع تا پایان بازی توپ را در زمین خود به طور دلخواه نگهداری نماید. هر دفعه که توپ گل می شد بازی یا بین طرفین یا ( جامپ بال ) از وسط زمین ادامه می یافت. بازیکنان بلند قد می توانستند در نزدیک سبد قرار گیرند و توپ را به آرامی در سبد جای دهند ( قانون سه ثانیه وجود نداشت ) با اجرای مسابقاتی چند زمینه تحول و پیشرفت بسکتبال را فراهم کردند لیکن بعد از جنگ جهانی اول ( 1918 ) بسکتبال ورزش رقابت آمیز و بزرگی نشد. درآن ایام سعی شد توجه رؤسای مدارس و گردانندگان سازمان های ورزشی را به تعلیم و آموزش بسکتبال جلب نمایند.

با این وجود و این همه تلاش مداوم و پیگیر تعلیم بسکتبال برای مربیان حالت جنبی داشت و اساساً فعالیت آنها در ورزش های رقابت آمیز دیگری مانند فوتبال آمریکائی متمرکز بود. چند سالی چنین وضعیتی ادامه داشت بعد از جنگ جهانی اول تدریجاً مربیان بسکتبال وضعیت ثابتی پیدا کردند و فعالیتشان مؤثر واقع شد و این ورزش شناخته گردید و به اروپا نیز کشیده شد در سال 1924 اولین مسابقات بین المللی بین تیم های بسکتبال فرانسه، ایتالیا، انگلستان و آمریکا در پاریس برگزار گردید و از سال 1932 فدراسیون آماتوری بسکتبال در ژنو با نمایندگی چند کشور تشکیل شد و در مسابقات المپیک 1936 برای اولین بار 23 کشور در مسابقات رسمی بسکتبال شرکت نمودند و آمریکا قهرمان المپیک گردید .

 امروز با اینکه ورزش بسکتبال یکی از سریعترین و پرطرفدارترین ورزش های جهان می باشد و بعضی از اصول آن نیز تغییر یافته ولی هنوز اصول اساسی آن مانند زمان دکتر نایسمیت که در سبدهای هلو انجام میگرفت به قوه خود باقی است. این ورزش توسط آقای فریدون شریف زاده به ایرانیان شناسانده شد و خدمات ارزنده ای برای پیشبرد ورزش بسکتبال انجام داد به طوری که برای اولین بار ایران در سال 1948 توانست در مسابقات المپیک لندن شرکت نمایند.